Pagina's

maandag 7 juli 2014

Merck toch hoe sterck

WE300 is een schrijfuitdaging van Plato. Het is de bedoeling dat je een tekst van exact 300 woorden schrijft. Plato geef elke keer een woord op. Hierover ga je schrijven maar het woord zelf mag je niet gebruiken. Deze keer is het woord: gedenken.


Merck toch hoe sterk is de titel of eigenlijk de beginregel van een lied, geschreven door Adriaen Valerius. Waarschijnlijk kennen we het allemaal wel. In ieder geval de 60+'ers onder ons die het nog op school geleerd hebben.

Het lied komt uit een boek, gepubliceerd in 1626, dat het verhaal vertelt van de Opstand, aangevuld met geuzenliederen. De meeste van deze liederen schreef Valerius zelf, of bewerkte ze. Ze waren nogal calvinistisch van aard, antikatholiek en anti-Spaans. Die oorlog liep van 1568 tot 1648. Hij zat er dus in feite nog middenin.
De tekst van Merck toch hoe sterk is wel van Valerius maar de melodie is die van een Italiaanse dansmelodie.
Valerius, geboren ergens tussen 1570 en 1575 in Middelburg, overleed in 1625. Zijn zoon François heeft ervoor gezorgd dat het postuum uitgegeven kon worden.

Het allerbekendste lied uit de bundel is het Wilhelmus, dat een ouder geuzenlied is, ontstaan aan het begin van de Opstand. 
Een ander bekend werk is: Wilt heden nu treden. Dit lied is eind 19e eeuw in het Engels vertaald en nu zingt men het in de USA met Thanksgiving Day: We gather together.
Andere liederen zijn o.a. 'G'lijck den grooten rapsack vloot den Speck verbaest',  , 'O Nederland! let op u saek', 'Waar dat men sich al wend of keerd'. Deze liederen en andere staan allemaal in de overbekende bundel: Kun je nog zingen, zing dan mee.

Valerius was dus nauw betrokken bij de opstandelingen. Zijn vader, afkomstig uit Frankrijk, vertrok in 1592, toen Adriaen al volwassen was, met zijn gezin naar Veere. Klaarblijkelijk sprak vader het Nederlands (of het Zeeuwse dialect) al wel want hij werd gerechtelijke klerk bij de burgemeester van Veere. Zij zoon zou later uiteindelijk zelf, via een huwelijk met de dochter van de burgemeester, burgemeester van Veere worden.

---------------------------------------------------

Het boek waarnaar verwezen wordt, is Nederlandtsche Gedenck-clanck. Dit was mijn eerste associatie met het woord gedenken.

 



Merck toch hoe sterck nu in 't werck sich al steld,
Die 't allen tijd' so ons vrijheit heeft bestreden.
Siet hoe hij slaeft, graeft en draeft met geweld,
Om onse goet en ons bloet en onse steden.
Hoort de Spaensche trommels slaen!
Hoort Maraens trompetten!
Siet hoe komt hij trecken aen,
Bergen te bezetten.
Berg op Zoom hout u vroom,
Stut de Spaensche scharen;
Laet 's Lands boom end' sijn stroom
Trouwlijck doen bewaren!

't Moedige, bloedige, woedige swaerd
Blonck en het klonck, dat de vonken daeruijt vlogen.
Beving en leving, opgeving der aerd,
Wonder gedonder nu onder was nu boven;
Door al 't mijnen en 't geschut,
Dat men daeglijcx hoorde,
Menig Spanjaert in sijn hut
In sijn bloed versmoorde.
Berg op Zoom hout sich vroom,
't Stut de Spaensche scharen;
't Heeft 's Lands boom end' sijn stroom
Trouwlijck doen bewaren!

Die van Oranjen quam Spanjen aen boord,
Om uijt het velt als een helt 't geweld te weeren;
Maer also dra Spinola 't heeft gehoord,
Trekt hij flux heen op de been met al sijn heeren.
Cordua kruijd spoedig voort,
Sach daer niet te winnen,
Don Velasco liep gestoord:
't Vlas was niet te spinnen
Berg op Zoom hout u vroom,
't Stut de Spaensche scharen;
't Heeft 's Lands boom end' sijn stroom
Trouwlijck doen bewaren!


 Wilt heden nu treden:

We gather together:

11 opmerkingen:

  1. Prachtige en zeer interessante WE.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Schitterend Greet.... in het begin dacht ik 'waar ken ik toch die woorden van'....pijnigde al verder lezend mijn hersenen tot jij de verlossing gaf.... 'maar natuurlijk, daar ken ik het van ;-)'

    Wat een leuke manier om de WE in te vullen, je muziek is prima, al beluister ik (uiteraard) de 1e het liefst.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dat is apart! Ik zat pas te denken aan dit lied, dat ik op de basisschool leerde, hoe de tekst precies ging... ik was enkele stukjes kwijt in mijn geheugen. Leuk dat ik het hier nu lees!

    (En bedankt voor je reactie op mijn blog!)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Interessant stuk, Greet. Er waren veel stukjes nieuw voor mij. De liederen ken ik van naam, maar ook nu is er gelukkig ook een tekst bij. Bedankt hiervoor.
    Mijn mail met iets over de WE is inmiddels naar je toe.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Fantastisch deze WE. Was weer helemaal terug op de OLS. We leerden zo'n beetje de hele bundel.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ook ik, geen 60+-er, kende die woorden ergens van ... nu weet ik het weer. Met interesse gelezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Oudhollandse liederen... sommige ervan herinner ik me, maar kan niet goed plaatsen waar vandaan.
    Mooie interpretatie van het thema!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Een heel ander soort WE. Ik ken de woorden en de liederen niet. Eh.. nu wel dus.:) Leuk!

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Leuk om dit hier tegen te komen! Als Bergse ken ik dit lied, althans... de eerste regels. De tekst en de melodie staan in de stad om het beurspleintje heen. En de geschiedenis zou ik moeten kennen, maar alle feitjes heb ik nooit kunnen onthouden. Met de loopgroep zijn we ooit eens naar de Spinolaberg in Halsteren gelopen. Niet meer dan een verhoging in het landschap, waar je wel goed kan uitkijken of de vijand al nadert over de laagvlakte. Net als Spinola vroeger deed :-). Leuk om dit hier tegen te komen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Leuke reactie. Ook naar de Mozesbrug bij Halsteren geweest? http://greetjedewit.blogspot.nl/2014/07/zing-zo_27.html

      Verwijderen