Merck toch hoe sterck

WE300 is een schrijfuitdaging van Plato. Het is de bedoeling dat je een tekst van exact 300 woorden schrijft. Plato geef elke keer een woord op. Hierover ga je schrijven maar het woord zelf mag je niet gebruiken. Deze keer is het woord: gedenken.


Merck toch hoe sterk is de titel of eigenlijk de beginregel van een lied, geschreven door Adriaen Valerius. Waarschijnlijk kennen we het allemaal wel. In ieder geval de 60+'ers onder ons die het nog op school geleerd hebben.

Het lied komt uit een boek, gepubliceerd in 1626, dat het verhaal vertelt van de Opstand, aangevuld met geuzenliederen. De meeste van deze liederen schreef Valerius zelf, of bewerkte ze. Ze waren nogal calvinistisch van aard, antikatholiek en anti-Spaans. Die oorlog liep van 1568 tot 1648. Hij zat er dus in feite nog middenin.
De tekst van Merck toch hoe sterk is wel van Valerius maar de melodie is die van een Italiaanse dansmelodie.
Valerius, geboren ergens tussen 1570 en 1575 in Middelburg, overleed in 1625. Zijn zoon François heeft ervoor gezorgd dat het postuum uitgegeven kon worden.

Het allerbekendste lied uit de bundel is het Wilhelmus, dat een ouder geuzenlied is, ontstaan aan het begin van de Opstand. 
Een ander bekend werk is: Wilt heden nu treden. Dit lied is eind 19e eeuw in het Engels vertaald en nu zingt men het in de USA met Thanksgiving Day: We gather together.
Andere liederen zijn o.a. 'G'lijck den grooten rapsack vloot den Speck verbaest',  , 'O Nederland! let op u saek', 'Waar dat men sich al wend of keerd'. Deze liederen en andere staan allemaal in de overbekende bundel: Kun je nog zingen, zing dan mee.

Valerius was dus nauw betrokken bij de opstandelingen. Zijn vader, afkomstig uit Frankrijk, vertrok in 1592, toen Adriaen al volwassen was, met zijn gezin naar Veere. Klaarblijkelijk sprak vader het Nederlands (of het Zeeuwse dialect) al wel want hij werd gerechtelijke klerk bij de burgemeester van Veere. Zij zoon zou later uiteindelijk zelf, via een huwelijk met de dochter van de burgemeester, burgemeester van Veere worden.

---------------------------------------------------

Het boek waarnaar verwezen wordt, is Nederlandtsche Gedenck-clanck. Dit was mijn eerste associatie met het woord gedenken.

 

Merck toch hoe sterck nu in 't werck sich al steld,

Die 't allen tijd' so ons vrijheit heeft bestreden.

Siet hoe hij slaeft, graeft en draeft met geweld,

Om onse goet en ons bloet en onse steden.

Hoort de Spaensche trommels slaen!

Hoort Maraens trompetten!

Siet hoe komt hij trecken aen,

Bergen te bezetten.

Berg op Zoom hout u vroom,

Stut de Spaensche scharen;

Laet 's Lands boom end' sijn stroom

Trouwlijck doen bewaren!

't Moedige, bloedige, woedige swaerd

Blonck en het klonck, dat de vonken daeruijt vlogen.

Beving en leving, opgeving der aerd,

Wonder gedonder nu onder was nu boven;

Door al 't mijnen en 't geschut,

Dat men daeglijcx hoorde,

Menig Spanjaert in sijn hut

In sijn bloed versmoorde.

Berg op Zoom hout sich vroom,

't Stut de Spaensche scharen;

't Heeft 's Lands boom end' sijn stroom

Trouwlijck doen bewaren!

Die van Oranjen quam Spanjen aen boord,

Om uijt het velt als een helt 't geweld te weeren;

Maer also dra Spinola 't heeft gehoord,

Trekt hij flux heen op de been met al sijn heeren.

Cordua kruijd spoedig voort,

Sach daer niet te winnen,

Don Velasco liep gestoord:

't Vlas was niet te spinnen

Berg op Zoom hout u vroom,

't Stut de Spaensche scharen;

't Heeft 's Lands boom end' sijn stroom

Trouwlijck doen bewaren!

 Wilt heden nu treden:

We gather together: