Pagina's

donderdag 11 oktober 2012

Spoonerisme

De Engelse dominee en wetenschapper William Archibald Spooner (1844-1930)
verwisselde vaak (meestal de eerste) letters van de woorden die hij uitsprak. Volgens de overlevering zei hij bijvoorbeeld ooit The Lord is a shoving leopard (een duwende luipaard) in plaats van 'The Lord is a loving shepherd' en tegen zijn studenten You have hissed all my mystery lessons ('You have missed all my history lessons').
Volgens een andere anekdote hief hij op een diner in Oxford het glas met de woorden: Let us drink to the queer old dean (Laten we op de rare oude decaan drinken) in plaats van op 'the dear old Queen'.

Een spoonerisme is dus een verdraaiing van letters, lettergrepen of woorden binnen woorden of woordgroepen. De nieuwslezer Philip Freriks overkwam het regelmatig onbedoeld. Bekend is zijn scheldgieter (geldschieter).
Battus geeft in zijn Opperlandse taal- en letterkunde onder meer een lijst van 175 Nederlandse spoonerismen, en noemt het verschijnsel 'beukenootje'.

Wie kent niet de volgende spoonerismen?
  • als een waal boven pater
  • achter het vet nissen
  • boorspendoekwel
  • boze rottelthee
  • brede moeders
  • Dat zet geen doden aan de zeik
  • de componist Heet van Boven
  • Delft onderspitten
  • een braakgesprek
  • een gespierde scheur
  • een gestrafte stopschop
  • een keeswind
  • een kontje bloter
  • een krachtig punstwerk
  • een mat in de garkt
  • een scheetje beef
  • een schetenwapper
  • een slaatje bla
  • een vondeling in het Wandelpark
  • een zeetakje
  • er stop noch kaart aan vinden
  • gebraden nonnen
  • gewaagde meiden
  • hartzwarig
  • heien en braken
  • het piest presas
  • het Spatbordenfonds
  • het teefje van de zee
  • holen en zakken
  • iemand dood maken met een blije mus
  • Julius Racecar
  • lekkere poepercake
  • mat en kuis
  • meervluizen (met dank aan Ellen)
  • met verkrachte eenden
  • nesivlas (met dank aan Ellen)
  • onverklaarbaar bewoond
  • op het drukje knoppen (met dank aan Purperpol)
  • platte nekjes
  • pratige pestdagen
  • schat wattig!
  • scheel gehikt
  • schoodbapjes doen (met dank aan Marja)
  • staar in een haartje
  • trouwen en dekken
  • versnelde verkering
  • vettige prakantie
  • vlasinken (met dank aan Ellen)
  • van de verkante keer
  • verschrauwde wenkbroeien (met dank aan Ellen)
  • vozer braadwerk (met dank aan Purperpol)
  • Wat paft de schot vanavond?
  • woud kater
  • zielig najaar!
Het verhaal De Schand in het Breveningse hoerkous is in de loop der twintigste eeuw ontstaan. Omdat het nogal scabreus is, publiceer ik het hier niet. Wie het toch wil lezen, het is te vinden op http://www.deleunstoel.nl/archief_artikelen.php?subrubriek_id=34&artikel_id=1754 (Hypocriet, hè)

Het lied De Kleine Johanna van Henk Elsink uit 1973 is humoristisch vanwege de spoonerismen.

Kleine Johanna 
In een huisje op de heide
Zat een grijze oude vrouw
Daar heel stilletjes te schreien
Wat het lot haar zengen brouw, eh brouwen zeng, wat het lot haar brengen zou
Haar dochtertje had haar verlaten
En woonde in een hier van plezuis, pluis van, huis van plezier
En lonkte de mannen op straten
En ging er dan zwier aan de zwaar, eh zwaar aan de zwier
En al zei de moeder met geween
Johanna, laat mij niet alleen

Tom nu kerug, Kom nu terug
Kom nu terug, kleine Johanna
Kom nu terug, jeine Klojanna, kleine Johanna
Het is vergeten, het is boorvij, voorbij
Kleine Johanna, kom weer bij mij

Als de avond is gevallen
En het o zo donker wordt
Maar toch ook niet al te donker
Tranen schieten haar tekort
Als morgen de dag weer aan zal breken
Tevergeefs wacht zij op telefoon
En zij smeekt al vele weken
Is dit nu mijn oordse laan, eh aardse loon
Daar zit ze verlaten en alleen
En werpt een blik door het venster heen

Kom nu terug, kleine Johanna
Kom nu terug, kleine Johanna
Het is vergeten, het is voorbij
Kleine Johanna, kom weer bij mij

Als het worstnacht is gekerden
Als het Kerstnacht is geworden
En de kerkklok twaalven slaat
(Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen, tien, elf)
En de kerkklok elven, twaalven slaat
Zit zij voor twee lege borden
Een voor de vis, een voor de graat
Dan klopt er iemand aan haar deurtje
Dan belt er iemand aan haar deurtje
Dan klopt en belt er iemand aan haar deurtje
Zij denkt wie zal dit nu wel zijn
Maar dan ruikt zij reeds het odeurtje
En door het sneeuwgordijn
En met een jand vol provimand, (niet goed)
Johanna is weer in het land

Ze is weer terug, kleine Johanna
Op noeders mestje, moeders nestje
Op de oude steeg
en het huisje op de heide heet voortaan
Heisje Weltevrui
Welhusjefro
Heusje Weltevreu
Sss
(Hoe heet dat rotding nou)
O ja, Huisje Weltevree

Onderstaand is het filmpje te zien. Het geluid is niet optimaal.


Hier vindt u Engelstalige spoonerismen http://fun-with-words.com/spoon_example.html

Kent u nog andere spoonerismen? U bent van harte uitgenodigd de lijst aan te vullen met het vriendelijke verzoek het netjes te houden.
 

 

4 opmerkingen: